Хар хэрээ

Агаарт нэгэн бөмбөлөг өлгөөтэй бах бөгөөд түүний дор таван хүн тал талаасаа цуглав. Эр эм хос тус бүр хоёр байх ба харин нэгэн салбага этгээд гагцаар ирлээ.

Эмэгтэйн нэг нь бусдыгаа их бишүүрхэнгүй харж, ойртож чадалгүй байхыг ажвал, уулзангуутаа гар хөлөө саван олон зүйлйин хэл дэлгэх нөгөө дөрвөөсөө хөндий хүн болох нь илт ажээ. Энэ эмэгтэйг Аргина хэмээх бөгөөд өөрт дурласан гэх Айшуу хэмээх залууг даган нөхөдтэй нь танилцахаар ирсэн бөлгөө. Аргина бээр Айшууд хайр сэтгэл үгүй боловч түүний гэнэн тулгар занг өхөөрдөх ба бас ч эгэл бус хачин авирийг нь сонирхох үүднээс түүний нөхдийг ямар бол хэмээн үзэх бодол агуулжээ. Гэвч энэ бүхний дундаас Айшуугийн муйхар шаардлага, зохисгүй албадлагаас зайлах аргагүй болсон нь гол шалтгаан болой.

Айшуу арчаагүй дорой дуугаар өөрйин нөхдийн нэрийг дуудан танилцуулав. Чанга дуу, хахир дээрэлхүү зангаараа хороон захирагч хоч авсан түүнийг,  ийм арчаагүй дорой болохыг хараад нөхөд нь гайхан харнаа. Харин эм хүний гэгэлхэн зангаараа Олроо хэмээгч нь хороон захирагчаасаа илүү Аргинаг нэвт ширтэн ажиглаж, түүн лүгээ үг хамтатгасугай гэхээс хэл амь нь гозолзож эгээ л могой мэт анам.

Хэсэг хугацааны дараа тэр таван хүн Жайлан толгой өөд зугаацаар одлоо. Зам зуур Олроо санасандаа хүрч Аргинагийн бөөрөнд наалдан далан хэл дэлгэхэд эрс түрүүлэн өндөр, нам, жир дуугаар ярилцан алхална. Олроогийн эр бөгөөд Оёроо хэмээгч нэгэн бээр нам тайвныг эвдэн “хаая...” хэмээн их дуунаар гэнэт гуяа алгадан хашгачсанд Аргина хэлмэн сандарч зүрх нь түгшүүртэй еэ савлав. Урагш харвал, гурван нөхрийн ярианы эрчим нэн хурдасчээ. Олроо Аргинагийн сочин аюулхыг анзаарч,

-          Бүү эмээгтүн. Галд тос нэмэхэд дүрсхийдэг шиг Аллах бурхан Оёроод онгод бэлэглэхэд ингэж дүрэлздэг юм. Гэлээ.

Харвал зам даган урд алхах түүний биеийг гэрэлт ногоон туяа нэлмэрэн дагах аж.

Гайхсан Аргинагийн нүдэн бас нэгэн хурц шар гэрэл тодрон нэлмэрэхийг харвал, нуруугаа үүрэн газар ширтэн алхах Айшуугийн зоо нуруу ажээ. Толгойд нь хар цагаан сүүдэр сүлэн эргэлдэж Айшуу нялуун аялгатай харь хэлээр хэдэн үг хэлэхэд күнз, бумба алин болохыг мэдсэнгүй ч ёс журмын сургааль болохыг ухаарав.

Нүдний харц эрхгүй гуравдах хүнийг хайн одохуй яа, Үйсү хэмээгч нь цагаан сүүдэр нэлмэрүүлэн, басхүү уянгалан нэгэн зүйлийг ярих нь сургааль бус харин шалиг санааг уран үгээр чимсэн нүцгэн хүүхэн байлаа.”Би ордны завхай явдлыг харан жигшээд тэндээс хотын захиргаанд очин түшмэл болсон суухаар шийдвээ” хэмээн нам дуугаар аальгүй маяг гарган хэлэхүй нүд нь бүтээж, хуруу нь гозолзох ажээ.

Олроо тайлбарлан,

-          Үйсү Декамерон уншиж байгаа юм. Одоо өөрийгөө эзэн хаан гэдгийг мартчихаад хот хөдөө бядан явах жүүд хэмээн сэтгэн буй гэв.

-          Энэ юун гэрэл буй хэмээн Аргина асуувал,

-          Уншсан номын санаан дор өөрийн нүдийг хавяуулснаас чанад утгыг эс ойлговч, номын баатар чамд хувилбж, эс бол ертөнцийн жам чамд шүгэлмүй. Оёроо өөрийн биеийг Аллах хэмээвэл, Айшуу цзы болж даогийн замаар хөгжиж, харин Үйсү одоогоор Декамерон болчихоод буй. Энэ үед бодит ертөнц хоосон болох бөгөөд хоосон ертөнц бодит болж, ном бүр өөр өөрийн өнгөөр уншигчийг даган сүүлэн гэрлийг үүсгэх болой. Ногоон, шар, цагаан гэрэл тэднийг дагах нь энэ учир болой гэв.

Таван хүн замын дагуу зөрөг замаар алхажл явснаа урд гурван хүн хажуу дахь хоолой руу сүрэн гарсанд арын хоёр эм дагалдан мацлаа. Зэрэгцэн татсан цэвэр хийгээд бохир усны хоёр хоолой мөн л Жайлан толгой руу хөтлөх бө явагсад алхах эрчмээ сааруулсангүйд нарийн хоолой дээгрүүр явж анх удаа үзэж байгаа Аргина бээр дэгэцэн явна. Олроо түүнийг түшин хурдан явуулахыг сануулсанд чөөчигнөн алхалснаа удалгүй тэнцвэрээ барьж сураад жир явах болов.

Хоолой дээр гараад харвал, гурван хүний сүүлэн гэрэл сүүдэрт хучигдан байхыг үзэв. Юун учир болой хэмээн асуувал Олроо,

-          Энэ хүмүүс номонд нүдээ хавчуулсн боловсрох авч, тэр тоолон номын ёсыг зөрчин үй олон алдах бөлгөө. Мөн сэтгэл оргилохыг хүлцэж чадалгүй, уншсан дороо гэнэ тулгараар ойр тойрны мэргэдийг дээрэлхэн авирлаж үл ойшоох зан ямагт гаргахын тлд сүүлэн гэрэл булингартан харлах нь энэ болой.

Зэрэгцэн тавьсан хоолой дээгүүр үсчин дэвэн байх гурван хүнийг харан “эрүүл хүн ингэхгүй дээ, эд лав солио галзуу өвчтэй бололтой” хэмээн Аргина ухаарч аюулхайд нь айдас хуралдав.

-          Оёроо, Үйсү, Айшуу  гурав солио өвчтэй буюу? Чи үнэнийг хэлж өгнө үү гэвэл тэр үнэн гэж Олроо хэлээд – Гэвч сэтгэлзүйн хувьд эрүүл хүн гэж ерөөсөө байдаггүй юм гэж сургав.

Энэ зуур үсчин буй гурван хүний дэвэн савах гаран доор өд сөхөгдөн шувуун далавч болохыг Аргина гайхан харав. Тэд хоёр хоолойн хооронд үсэрч, дэвхцэн тэр хэрээр дуу нь чангарч, мөн харлан харласаар гурван хэрээ болон хувирлаа. Сүүдэрт хучигдсан сүүлэн гэрэл нь тэнгэрт хөөрц ногоон, шар, цагаан өнгийн хуй болон сэрсэрч хавь ойрын юмсыг асар хүчтэй сорон татаж эхлэхэд том жижиг жир гурван хар хэрээ тойрон эргэлдсээр аажуухан гэгч дээш хөөрч хуйн зүг нисэв. Бүрхэг гэхэд дэндүү харанхуй гэрэлт өдөр ийм хуй босохыг харах сонин байлаа.

-          Солиорлын демонстрац гэж энийг хэлдэг юм. Би үүнд их дуртай гэж гэнэт чангаар хэлсэн Олроогийн дуунд Аргина сочин харвал, түүний нүд гагц тэнгэр дэх эргүүлгийг ширтэн хүүхэн хараа нь хөдөлгөөнгүй болсон байх бөгөөд нүүрэнд нь царцанга инээмсэглэл тодрон ахуйг харж “бас л солиотой хүн ажээ” гэж бодов. Цээжээ тэврэн зогссон Олроо гэнэт урагш шийдмэг гэгч алхан жигүүрээ дэлгэн ногоон гэрэлт хэрээ болон ниссээр том хар хэрээний далавчин нөмөрт хоргодон одлоо.

“Яагаад би солиотой хүмүүсийн тархин доторхийг хараад байна вэ, энэ юун шуурга вэ” гэж Аргина бодоод хуй салхинаас даруй холдон зайлсугай хэмээн гараа савахуй дор жигүүр даль нь сүрхийн дэлгэгдэхийг үзвэй...

Жимүүр

 Жимүүр хэмээх жижигхэн шувуухай модны мөчир дамжин шулганах бөгөөд түүний чичирхийлсэн нарйин дуу нь хүмүүсийн сэтгэлд хөгжим мэт уянгалах тул тэндийг дууч шувууд хэмээнэ. Аниргүй намуун лавринд эм хүний эмзэг нууцаа дэлгэн шивнэн ярилцах гурван бүсгүй хааяа тэсгэлгүй инээд алдах нь модноо шулганах жимүүр шувуудын дуутай хослохуй цогц төгөлдөр сэтгэл гижигдэн сэргээсэн уянгалаг нэгэн хөгийг үүсгэх бөлгөө.

Төгөлийн дунд тавьсан чулуун жимээр шивэгчин ирж ярилцан суусан хатагтай нарын өмнө мэхэсхийгээд нэгнийнх нь чихэнд аминчлан шивэгнэсэнд, бүсгүйн царай таагүй дүрээр хувирч төв байдал засаад зарц бүсгүйд хандан толгой дохив. Энэ бол Цэвэ Ярсаен вангийн татвар эмсийн нэг Аргина Шиянжин хэмээх бүсгүй байлаа. Тэрээр нас ахиж яваа нэгэн хийгээд Их ванд олон хөвүүн төрүүлэн өсгөсөн боловч харц гарлын улмаас өдийг хүртэл хатан сууринд заларч чадалгүй суугаа билээ.

Аргина үжин нөгөө хоёр ахайтанд хандан:

-          Нөгөөх чинь ирчихэж гэж их л тээршаасан байртай хэлсэнд тэд жоготой инээмсэглээд сэрүүн лаврингаас сэмхэн гарч одлоо.

Удалгүй чулуун жимээр лаврин өөд нэгэн пөөнийсөн хар хүн уухчин ирээд Аргина үжний амрыг айлтгахын хамт аймшиггүйгээр гарыг нь атган шадарлан суух гэсэнд үжин тал засан эелдэгээр зайлуулаад холхон суулаа. “Нөгөө л зуларсан адсага шиг болтол үглэсэн янаг дурлалаа яриад салж өгөхгүй дээ” гэж санаа алдан хяламхийв.  Үнэхээр ч түүний бодсоноор болж шивэгчид цай авчираад гарсны хойно пөөнийсөн хар хүн:

-          Үжний бие лагшин тунгалаг хийгээд ариун цогцос үзэсгэлэн төгөлдөр хэвээрийг үзээд миний өчүүхэн сэтгэл нэн хэтэрхий баярлан бахданам гэж эхлэн шалиг үгийг урсгаж эхлэв.

Төрөхөөс нуруу бөгтөр, өсөхөөс нүд харалган, шүд нь орсгой, шүлхий даравгар үзэшгүй муухай энэ хүнийг Юлмэн Шавтай хэмээх бөгөөд үнсэн хөх царайндаа бүдүүн хар хүрээтэй зузаан шил зүүсэн нь улам ч муухай төрхтэй болгожээ. Юлмэн бээр Аргина үнээс үе мултарсан дүү боловч янаг сэтгэлтэй хэмээн шалиглан наалдах бөгөөд харин үжин түүнийг харах тоолон айж үргэм муухай төрх хийгээд үмхий хорон санаанаас  айдаст автдаг бүлгээ.

-          Төрийн хэргийг хэлцсүгэй хэмээн Ноёо Нжасүн ванг зорин ирсэнд тэрээр эзгүй байж таарлаа. Тэгэхээр нь хатагтай таныхаа гэгээн дүрийг халиасу хэмээн сэтгэлийн гижгийг аялан дагасаар энд иржүхүй. Үжин чамайгаа санахаар өдөр шөнийн заагийг үл хайрхан гиюүрч өөр хүнийх гэж бодохоор өвчүү дэлбэрэх шахаад зүрх зовуурилан гаслана. Дурлалдаа шатсан өчүүхэн би ариг үзэсгэлэнг чинь харалган нүдэндээ тогтоон шингээж оволзсон сэтгэлийг нэгэнтээ торгоосу..

Юлмэн Шавтай бээр Их хааны ордонд шадар сайд агсан Оргиз Нжасүн вангийн хиа түшмэлээр ажиллаж байхдаа Цэвэ Ярсаен вангийн татвар эм Аргина Шаянжин авхайд янаг сэтгэлтэй болсон хийгээд түүнийгээ нуун аядсаар нэгэн цагт өөр албанд томилогдон оджээ. Цэргийн яамны Чанадыг тольдох өндөр бичгийн их сан хэмээн нууцлаг нэгэн газар алба хаах өчүүхэн түшмэл энэ хүнийг талийгч Оргиз вангийн давхар захьсан нэгэн санааг гүйцэлдүүлэх үүрэг тохоогдсон гэлцэнэ. Олон бүгдээр цэрвэн зугадах энэ ихэмсэг муухай хүн түүний өмнө золбин нохой шиг өчүүхэн болтлоо шалчийж байхыг харахад эхэн үес Аргинад соньхон байлаа. Гэвч хожим, залхаж, эцэстээ бүр дургүй нь хүрдэг болжээ.

Аргина Үйнийг шууд хөөгөөд явуулчихаж төвдөлгүй үнэн сэтгэлийг нь бодон өрөвдсөөр нэлээн хугацаа өнгөрсөнд, Юлмэн давран Цэвэ вангаас зугатан миний өвөрт ир хэмээн эрээ цээргүй аашилсанд гэнэт дургүй  хүрээд нэгэн өдөр хөөж явуулсан боловч огт нэмэргүй харин ч бүр дахин дахин шалгааж чаргууцалдан наалдчихав. Дэмий л нүүр өгчээ хэмээн үжин харамсах ажээ.

-          Их түшмэлийн алба үүрэг тайван амгалан буюу хэмээн жижүүрийн ёсорхуу үгээр хайхрамжгүй асуусанд Юлмэн юу ч үл бодон,

-          Төрийн алба түвшин. Хаанц нууц зарлиг буусан тул ойрд ажил ихтэй. Энэ тэндхийн олон түшмэл элдэв долоон юм асууж шалгаагаад том жижиг ноёдын нэрээр сүрдүүлэх нь нэн төвөгтэй. Улсын гадна дотнын их хэргийг  засахад өчүүхэн биед хураасан эрдэм мөхөсдөж хааны үйлийг залгуулж чадахгүй болов уу гэж аюух юм даа хэмээн өөрийгөө их л догь хүн болгон үзүүлж, бага ч болов хүндэтгэл эрэх нь өчүүхэн бөгөөд үнэн инээдтэй ажээ.

-          Хийх ажил их байвч цээжний цаана янаг сэтгэлээр цохилох миний зүрх алба ажилд тээр болж амар заяа үзүүлэх биш. Харин үжин лүгээ шадарлан суухуй хамаг зовлон үтэр арилаад уужим амьсгаа авахтай болох юм даа гэснээ дахиад л өнөө дурлалын тухай уйтгартай яриандаа оров.

Аргина үжин эгээ эвшээчихсэнгүй, ханцуйгаараа нүүрээ даран бөхийх зуур жимүүр шувууны жиргэн шулганахыг сонирхлоо.

Эр эм хоёр шувуу шимсэл хэмээх цэцэгт модны мөчир дамжин хөөцөлдөн жиргэнэ. Биеэр арай том эм жимүүр саглагар навчтай нэгэн мөчир дээр сууж, толгойгоо ийш тийш огцом огцом эргэлдүүлэн орчныг сонирховч харц нь хажуугийн мөчир дээр дээр өөдөөс нь харан суух эрэгчин жимүүр дээр үл тусах нь түүний янзыг үзэж янагийн сэтгэлийг улам өдөөн шатаасугай гэх мэт ажгуу. Навч хомс нарийн мөчир дээр суусан эр жимүүр эмийнхээ сэтгэлийг татах гэж байдаг чадлаараа оролдон урд хойно орон олон өнгийн дуу дуулан шулганаж далавчаа дэвэн өд сөдөө сагсайлган элэвлэх авч хөөрхий түүний бүх оролдлого талаар болох ажээ. Үүнд гутарсан тэр бээр “би зайлсугай” хэмээн гэнэт дэрхийн нисэн одовч цэцэрлэгийн хашаа ч давалгүй эргээд л уг шимсэл дээрээ ирнэ. Энэ эгшинд эм жимүүр зайлан жиргэж өөр нэгэн мөчир дээр очих бөгөөд бие бага эрэгчин цуцаж шантралгүй араас нь элдэн очиж дуулах бөлгөө.

“Юлмэн бид хоёр энэ шувууд шиг цэнгэнэ” гэх саваагүй бодол гэнэт зурсхийтэл орж ирэхэд ахайтны дотор муухай оргин огиудас хүрэн агзасхийв.

Хоёр шувууны наадахыг ажиглан инээмсэглэх Аргинаг Юлмэн анзаарч өөрийн яриаг үл сонсохыг мэдэж дуугаа хураалаа. Ахайтан гайхан эргэж харвал түшмэлийн царай гунигт автан ажээ.

-          За би эрхэм ахайтныг өөрийн улигт үгээр дэмий баахан чилээж тав алдуулсныг уучилж өршөөнө үү гээд босохоор завдав.

-          Эрхэм түшмэл азнахгүй юм уу гэж Аргина нүдээрээ инээмсэглэн хоосон зуйрахад энэ үгийг сонссон Юлмэн Шавтай зогтусан гэнэхэнээр итгэн, эргэж байрандаа суув.

“Хэрэггүй ингэж хэлээ” гэж ахайтан дотроо амаа бариад цай оочлонгоо гадагш харагч болон бодолхийлэв.

Юлмэн уулаасаа эмс охидтой орооцолдоход болгоомжит тул авгай хүүхэн эргүүлэх зүгт арга мухар нэгэн болой. Тиймээс эм хүний сэтгэлийн найр шагнах хийгээд хоосон зулгуйдах хоёрыг үл ялгах нь нэн гэнэн. Дээр нь олон жил амрагийн явдлыг нэвт үзэж өнгөрүүлсэн эгчмэд татварын алиа хуурмаг ааш барьцгүй.

Азнах эсэхийг асуусан нь түүнийг үлдээх гэсэндээ бус гагц тал үзүүлж элдэг авирласан хэрэг болохыг суусан хойноо ухаарсан Юлмэн санаагаар унаж явсугай хэмээн шийдэв. Ширээн дээрээс аягатай цай авч яаралгүй оочин суух түүнийг Аргина ажиглаад явуулах гэсэн санааг нь ойлгосон бололтойд баярлан:

-          Ноён, одоо яваад хэзээ ирэх вэ гэлээ.

-          Мэдэхгүй байна. Алба ажил яаруу давчуу тул шууд хэлэх бэрхтэй гэнгээ Юлмэн хоосон аягыг ширээнээ тавиад уртаар санаа алдан босч салахын ёсыг хийгээд сажлан одлоо.

Юлмэн Шавтай цэцэгт бутны цаагуур далд ороход Аргина сэтгэл амарч, нүдээ анин тэнүүн амьсгаа авав.